De Groenmarktkerk, de op één na oudste R.K. kerk van Haarlem, is gebouwd in 1844 ter vervanging van een schuilkerk in de Damsteeg. De patroonheilige is de H. Antonius van Padua. Veel Haarlemmers kennen de kerk onder de naam ‘Paterskerk’, afgeleid van de paters Franciscanen die al sinds 1600 de zielzorg in handen hadden. Na het vertrek van de laatste Franciscanen in 1984 kwam de naam Groenmarktkerk in zwang. Het Franciscaanse karakter van de parochie is echter nog volop aanwezig en dient als leidraad bij de vieringen en het diaconale werk.
De kerk in het hart van de stad heeft een karakteristieke bouw, een zeer bijzonder interieur en een mooi orgel. De kerk werd gebouwd door de Vlaamse architect Tilman-François Suys, die o.a. ook de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam bouwde. De stijl is neoclassicistisch met een barokke inslag.
Het hoogaltaar en de zijaltaren zijn gemaakt door beeldhouwer Pieter J. de Cuyper uit Antwerpen. Zij zijn geheel van grenenhout en later geschilderd met marmerstructuur. Ook de vele beelden zijn van zijn hand.
De preekstoel, gemaakt in 1870, is een prachtig werk van beeldhouwer Louis Veneman uit ’s-Hertogenbosch. De parochianen schonken deze aan pastoor Sprengers t.g.v. zijn zilveren pastoorsfeest.
De kruiswegstaties zijn in 1845 gemaakt door Anthonius de Brouwer uit Hilversum en op linnen geschilderd.
De Groenmarktkerk is nog een van de weinige galerijkerken in Nederland. De uitvoering met galerijen is een gevolg van de eis van het toenmalige Ministerie van Eredienst, dat de kerk 2000 plaatsen moest hebben -uiteraard staanplaatsen! Met deze eis dacht men het bouwen van kerken af te remmen.
Deze kerk is géén Waterstaatskerk, d.w.z. zij is niet gebouwd met financiële steun van de overheid en goedkeuring door het ministerie van Waterstaat.
De Groenmarktkerk is een Rijksmonument, zowel van de buiten- als de binnenkant.
Werk van Haarlemse kunstenaars:
Han Bijvoet: gebrandschilderde ramen in de Antoniuskapel en in de Mariakapel/Doopkapel
Mies van Oppenraay: wandschilderingen in beide kapellen en paneeltjes op het hoogaltaar (H. Martelaren van Gorcum)
Karel Trautwein: gebrandschilderd raam boven de hoofdingang (Franciscus van Assisi)